Startpagina / Aanbevolen /

Dagen worden langer - Astronomische winter begonnen

07:25
23 december 2023

Dagen worden langer
Astronomische winter begonnen

winter start

Vrijdag om 04:27 uur CET begon de astronomische winter. Dit betekent dat het “dieptepunt” van het donkere seizoen inmiddels is verstreken en de dagen alweer langer worden.

In tegenstelling tot de meteorologische winter op 1 december begint de astronomische en dus ook de kalenderwinter pas op 21 of 22 december tijdens de winterzonnewende. Vanaf deze dag lengen de dagen.

Gisteren was de kortste dag van het jaar. Vreemd genoeg vond de vroegste zonsondergang echter reeds plaats rond 12 december. De laatste zonsopgang is pas begin januari. Dit komt doordat de toename van de daglengte niet gelijkmatig is verdeeld tussen ochtend en avond. Dan is het ’s ochtends ruim drie weken later licht.

De baan en de helling van de aarde

Twee samenvallende effecten zijn verantwoordelijk voor dit fenomeen:

  • De elliptische vorm van de baan van de aarde om de zon
  • De helling van de aarde ten opzichte van haar baan

Zo bereikt de aarde begin januari het punt van haar baan die het dichtst bij de zon staat. Omdat de aarde in haar baan nabij de zon veel sneller voortbeweegt dan begin juli wanneer ze het verst van de zon verwijderd is, lijkt de zon zich nu sneller te verplaatsen dan in de zomer. Onze planeet draait niettemin wel met dezelfde snelheid iedere 24 uur om haar eigen as.

Zonnetijd wijkt af van de gemiddelde tijd

Om deze reden loopt een zonnewijzer tot 8 minuten meer voor dan de gemiddelde (lokale) tijd die wij kennen, om vervolgens gedurende het jaar weer achter te lopen. De werkelijke “zonnetijd” wijkt dus het grootste deel van het jaar af van de gemiddelde tijd. In ons geval is dat centraal Europese tijd (CET).

Wist je dat?

Een zonnewijzer is een instrument om met behulp van de zon de actuele tijd aan te duiden door middel van een stiftschaduw. Dit is de zogenaamde zonnetijd, 12 uur wanneer de zon op het hoogste punt staat. Deze is echter op iedere lengtegraad anders.

Een andere invloed die op de schijnbare baan van de zon aan de hemel uitwerkt, is te wijten aan de kanteling van de aardas. Hierdoor kan een zonnewijzer, afhankelijk van de tijd van het jaar, afwisselend 10 minuten voor- of achteruit lopen. Omdat de twee effecten van deze twee orbitale parameters elkaar overlappen, kunnen ze elkaar ook wederzijds versterken of opheffen.

Zo komt het voor dat de mogelijke afwijkingen van de werkelijke zonnetijd ten opzichte van de gemiddelde tijd in de loop van het jaar in extreme gevallen meer dan een kwartier kunnen bedragen. Hoewel de twee factoren elkaar echter meestal niet volledig overlappen, loopt de zonnewijzer momenteel slechts tot 16 minuten voor en tot 14 minuten achter.

Tijdsvergelijking maakt invloeden in de baan van de aarde “zichtbaar”

Om de uitwerkingen veroorzaakt door de paramaters van de aardbaan zichtbaar te maken, zijn ze gekoppeld aan de gebruikelijke, gemiddelde (lokale) tijd in de zogenaamde tijdsvereffening. De vergelijking van tijdwaarden wordt berekend voor alle dagen van het desbetreffende jaar en tot in de seconden aangegeven.

Wist je al?

De tijdsvereffening is een curve die toont hoeveel een zonnewijzer afwijkt van de gemiddelde tijd. Het verandert gestaag, tot circa 30 seconden in 24 uur.

Overigens is hetzelfde fenomeen ook merkbaar ten tijde van de zomerzonnewende. Omdat de zon dan door de grotere afstand veel langzamer voor de hemelachtergrond beweegt dan in december, liggen de twee belangrijkste data ook minder ver uit elkaar: de vroegste zonsopgang is rond 16 juni, de laatste zonsondergang is op 25 juni.

De kortste dag blijft het begin van de winter

Toch was dit jaar 22 december de kortste dag op het noordelijk halfrond. Daarmee is eindelijk het dieptepunt bereikt en worden de dagen langzaam weer langer. Hoewel dit op eerste kerstdag nauwelijks te merken is, is tegen het einde van het jaar de lengte van het daglicht met alweer 4 minuten toegenomen.

Weer is niet winters

De winter ziet er momenteel nogal tandeloos uit. Door een aanvoer vanaf de Atlantische Zee is het onstuimig en zacht. Het kwik loopt op naar waarden boven de 10 graden, zoals te zien is op de TemperatuurRadar.

Daarnaast blijven lagedrukgebieden ons in het vizier houden. Regionaal komen er grote hoeveelheden regen voor. Op eerste kerstdag trekt er wederom een regenzone over het land. Daarbij trekt de wind gedurende de dag flink aan. De tweede kerstdag verloopt daarentegen droog en dan is er zelfs een knipoog van de zon mogelijk.

Weer & Radar redactie
Meer over het onderwerp
vrijdag 11 juli 2025

Maxima tot 30 graden

Volop zomerweer in Noord-Europa
Bosbrand bij Marseille - rookpluim te zien op de weerradar
woensdag 9 juli 2025

In de buurt van Marseille

Bosbranden in Zuid-Frankrijk
donderdag 10 juli 2025

Het fenomeen opwelling

Mistral koelt het zeewater
Alle weernieuwsberichten
Ook interessant
zaterdag 12 juli 2025

Actueel vakantieweer

Op vakantie met de Weer&Radar app!
dinsdag 8 juli 2025

Weerweetje van de dag

Wat is een trog?
maandag 7 juli 2025

Zomer op stand-by

Buien met kans op wateroverlast
Alle berichten
Weer & Radar

www.weerenradar.be

facebooktwittertikTokContact
Privacy Policy | Colofon | Toegankelijkheidsverklaring