Waarom was de winter zo somber en nat?

Heb je het gevoel dat het al maanden “slecht” weer is? Terugkijkend op de maandstatistieken van de winter komt dit wel overeen. Er viel regionaal namelijk ruim 35 procent meer regen dan normaal. Ondanks het feit dat januari ook een aantal zonnige dagen kende, was het een grijs seizoen met 44 zonuren minder dan het langjarig gemiddelde.

De reden hiervan: Lage druk zette zich herhaaldelijk af naar de lagere breedtegraden met soms actieve storingen en veel neerslag. Bovendien waren de temperaturen van de oceanen uitzonderlijk hoog. Al 12 maanden is de Atlantische Oceaan warmer dan normaal. Er zijn eind februari globaal zelfs nieuwe temperatuurrecords geregistreerd en daarin is het Atlantische bassin geen uitzondering.

Meer warmte zorgt voor meer vochtigheid in de lucht. Hoe warmer het zeewater, hoe meer waterdamp in de atmosfeer en dat resulteert vervolgens in meer regen. Zo kunnen er makkelijk zogenaamde atmosferische rivieren ontstaan waarbij het gedurende weken alsmaar regent.

Het was tevens de tweede warmste winter ooit met februari als de zachtste sinds de metingen. De oorzaak hiervan kan idem toegeschreven worden aan de hogere zeewatertemperaturen, maar ook de aanhoudende aanvoer uit het zuidwesten. Er trokken immers veelvuldig storingen met veel neerslag over ons aandachtsgebied. Anderzijds speelt klimaatverandering ook een rol, want hierdoor is de gemiddelde temperatuur gestegen.

In welke mate El Niño het verloop van de winter in Europa precies heeft beïnvloed, is niet precies te zeggen. Er zijn tegenstrijdige onderzoeken hierover.

Tijdens de record El Niño van 1997/98 kenden grote delen van Europa een zeer zachte winter. Ondanks dat het dan doorgaans regenachtig en nat is, bleven grote neerslaghoeveelheden uit en was het een droog seizoen. De reden hiervoor was een ongewone anomalie in de straalstroom. Deze splitste zich in twee stromen.

Eén trok noordwaarts van Groot-Brittannië naar Scandinavië, een tweede trok over de Middellandse Zee. De stormen op grote hoogte voerden vochtige, zachte lucht van de Atlantische Oceaan en de tropen naar Europa en verhinderden dat de vrieskou van Rusland westwaarts doordrong.

Het stromingspatroon zag er in de winter van 2015/2016 hetzelfde uit. Het was één van de warmste winters sinds het begin van de metingen. De neerslaghoeveelheden lagen echter op normale waarden. De verbanden tussen El Niño en de winter in Noordwest-Europa kunnen dus puur toeval zijn.